Giống nho Primitivo là một trong những giống nho nổi tiếng của vùng Puglia, miền Nam nước Ý. Nhờ hương vị độc đáo và khả năng thích nghi với khí hậu khắc nghiệt, giống nho này đã thu hút sự quan tâm của những người yêu rượu vang trên khắp thế giới. Trong bài viết này, mời bạn cùng QKAWine khám phá về lịch sử, đặc điểm, vùng trồng nho và những chai vang nổi tiếng của Primitivo.
Giống nho Primitivo là gì?
Primitivo là một giống nho đỏ có vỏ sẫm, được trồng chủ yếu ở vùng Puglia phía nam nước Ý. Giống nho này được dùng để sản xuất rượu vang, còn phổ biến với các tên gọi khác là Zinfandel, Crljenak Kaštelanski, Pribidrag, Tribidrag và Kratosija, tùy theo khu vực trồng và sản xuất.
Vậy Primitivo có nghĩa là gì? Từ “Primitivo” có nguồn gốc từ tiếng Latinh “primus” nghĩa là “đầu tiên” hoặc “sớm nhất”. Tên gọi này được đặt ra để phản ánh đặc tính chín sớm của nho Primitivo so với các giống nho khác trong khu vực. Trên thực tế, Primitivo thường được thu hoạch vào cuối tháng 8 hoặc đầu tháng 9, trong khi các giống nho khác có thể phải đợi đến tháng 10 hoặc tháng 11 mới chín.
Nguồn gốc lịch sử của nho Primitivo
Mặc dù nguồn gốc nguyên thủy của giống nho Primitivo vẫn là một ẩn số, tuy nhiên không ai phủ nhận sự xuất hiện đầu tiên của nó bắt nguồn từ vùng Puglia, miền Nam nước Ý. Có nhiều minh chứng cho thấy Primitivo đi từ Croatia, qua Biển Adriatic đến Puglia vào những năm 1700.
Sự “di cư” của giống nho Primitivo được cho là đi cùng với các đợt chuyển cư của người Illyrians hay người Hy Lạp cổ đại. Một số bằng chứng khác lại cho thấy là do các nhóm người Slav và người Hy Lạp-Albania (người được gọi là Hồi giáo schiavoni) đã trốn đến Puglia nhằm thoát khỏi cuộc đàn áp của Thổ Nhĩ Kỳ.
Những năm đầu thế kỷ 19, Primitivo được trồng rộng rãi tại Hoa Kỳ và phổ biến với tên gọi là “Zinfandel”. Giống nho này dần được người dân Mỹ ưa chuộng rộng rãi, thậm chí chúng được xem là giống nho đặc trưng của khu vực này và gây hụt hẫng cho các nhà làm vang nước Mỹ khi kết quả xét nghiệm ADN giữa Zinfandel của Mỹ và Primitivo của Ý thực chất là một.
Giống nho Primitivo đã trải qua không ít những thăng trầm để giữ nguyên giá trị vốn có của nó và lan truyền rộng rãi hơn trên thế giới. Đến những năm 90 của thế kỷ 20, diện tích các vườn trồng nho Primitivo đã giảm xuống mức thấp nhất, giá thị trường giảm thấp khiến hàng ngàn mẫu (1 mẫu ~ 4046 m2) Primitivo bị xóa sổ trên khắp nước Ý. Ngược lại, phía bên kia bờ Đại Tây Dương, giống nho Zinfandel lại phát triển một cách bùng nổ, góp phần kéo lại sự phát triển của giống nho Primitivo trên toàn thế giới.
Đặc điểm của giống nho Primitivo
Những chùm nho Primitivo điển hình với hình dáng nhỏ, thon dài, lỏng lẻo và có quả mọng tròn. Vỏ nho khá mỏng, nhạy cảm với độ ẩm và nấm mốc. Primitivo không phải là giống nho chuyên sản xuất, cho dù ở những vùng nuôi trồng tốt nhất, nó cũng chỉ có thể cung cấp năng suất trung bình liên tục dưới 9.000 kg trên mỗi hecta.
Giống nho Primitivo có độ đậm đặc vừa phải, cùng độ chát dễ chịu, có thể uống trong vòng từ 3-4 năm sau khi thu hoạch. Là giống nho chín sớm nên rượu vang làm từ Primitivo thường có chút vị đắng, hàm lượng tannin cao nên sẽ khó uống với người mới bắt đầu. Để khắc phục tình trạng này, các nhà sản xuất vang thường phải tăng thêm thời gian ủ, cũng như khuyến cáo người dùng nên lắc nhiều hơn trước khi thưởng thức.
Hương vị rượu vang làm từ giống nho Primitivo
Rượu vang làm từ giống nho Primitivo có hương vị đặc trưng của các loại quả chính, chủ yếu là anh đào, dâu tây, blackberry và nho khô. Rượu còn mang hương thơm thoang thoảng của gia vị như tiêu, quế hồi, nhục quế, phát triển cùng nồng độ tannin từ trung bình đến cao, mang đến cảm giác từ sắc nét đến mượt mà trên vòm miệng.
Thưởng thức vang Primitivo, vị giác của bạn sẽ chứng kiến chân thực nhất cảm giác chân đất, mộc mạc, có vị chát nhẹ, độ cồn cao từ 13.5% đến 16%, đôi lúc đọng lại nét ngọt ngào ở hậu vị.
Các khu vực sản xuất rượu vang từ nho Primitivo phổ biến
Giống nho Primitivo được sản xuất ở ba khu vực chính là Primitivo di Manduria, Gioia del Colle và Primitivo del Salento.
Primitivo di Manduria
Xã Apulian của Manduria là vùng trồng nho Primitivo với sản lượng lớn và đạt được chất lượng cao được công nhận bởi chuyên gia trong nhiều thế kỷ. DOC (Denominazione di Origine Controllata) này chuyên sản xuất rượu vang nguyên chất, là sự cân bằng hoàn hảo giữa vị chát của tannin và vị ngọt của các loại hoa quả.
Primitivo di Manduria sở hữu khí hậu đặc biệt ấm áp, thích hợp cho quá trình sinh trưởng của nho, làm ra chai vang có nồng độ cồn ít nhất 14%. Những chai vang thuộc phân hạng DOCG Dolce Naturale ở đây chủ yếu được làm từ những giống nho Primitivo phơi khô dưới ánh mặt trời, cho ra hương vị ngọt ngào riêng biệt.
Gioia del Colle
Gioia del Colle nằm gần thành phố Bari, gồm nhiều vườn nho và đồn điền đầu tiên của Primitivo từ Croatia. Điều kiện tự nhiên ở đây cung cấp những vùng trồng nho với độ cao và đất đá vôi màu mỡ, giúp tạo ra chất vang thanh lịch, có độ axit cao và độ cồn thấp đầy cuốn hút. Điểm đặc biệt là khu vực này chỉ có 15 nhà sản xuất vang nên nguồn cung khá hạn chế.
Primitivo del Salento
IGT (cấp độ thứ 2 trong hệ thống phân loại rượu vang Ý) thuộc bán đảo Salento này là tổ hợp của nhiều khu vực các DOC rộng lớn. Rượu vang Primitivo được sản xuất ở đây thường đậm đà hương vị trái cây, đem lại trải nghiệm vị giác vô cùng lôi cuốn với giá thành phải chăng.
Một số chai vang từ giống nho Primitivo mà bạn nên thử
Để hiểu hơn về giống nho Primitivo, cũng như “bỏ túi” cho mình nhiều lựa chọn hơn khi nhắc về rượu vang, sau đây là danh sách 5 chai vang làm từ Primitivo có chất lượng tuyệt hảo với mức giá vô cùng hợp lý mà bạn nên thử:
Vang Ý 60 Sessantanni Limited Edition (24 Karat Gold)
Chai vang 60 Sessantanni Limited Edition được làm từ những cây nho có hơn 60 năm tuổi, trồng trên thổ nhưỡng đặc biệt của vùng trung tâm Primitivo di Manduria D.O.P. Rượu mang sắc đỏ ruby lôi cuốn, nồng nàn bởi hương thơm trái cây như mứt mận, anh đào, hòa cùng hương vị đầy đặn, vị chát cân bằng, cuối cùng để lại hậu vị lưu luyến với những nốt hương cacao, vani và cà phê.
Vang Ý CF Collefrisio Primitivo 2020
CF Collefrisio Primitivo 2020 là dòng vang đỏ thơm ngon kết tinh từ những trái nho Primitivo được lựa chọn kỹ lưỡng. Rượu toát lên nét nổi bật thông qua sắc đỏ ruby đầy cuốn hút, hương vị chín mọng của mâm xôi, việt quất, mận đỏ hòa cùng hương thơm của cacao. Những nốt hương hòa quyện như “khiêu vũ” cùng nhau trên nền tannin đậm đà, để lại trải nghiệm thưởng thức mà những tín đồ mê vang khó lòng quên được.
Vang Ý Vanitá Primitivo di Manduria Vendemmia 2020
Vanitá Primitivo di Manduria Vendemmia là chai vang trứ danh đến từ tập đoàn rượu vang Ý danh tiếng Fantini Group. Rượu được làm nên từ những trái nho Primitivo hơn 30 năm tuổi của vùng Puglia, mang đến hương vị đậm đà, lan tỏa của anh đào, mâm xôi đen, hòa cùng hương thuốc lá và gia vị cay ấm thú vị. Vanitá để lại hậu vị kéo dài của cacao và cà phê, thích hợp sử dụng với các món thịt đỏ, thịt rừng và phô mai làm từ sữa cừu.
Vang Ý 62 Anniversario Primitivo di Manduria DOP Riserva
62 Anniversario Primitivo di Manduria DOP Riserva là chai vang thuộc dòng sản phẩm kỷ niệm cột mốc đặc biệt của nhà San Marzano. Chai rượu là kiệt tác được làm nên bởi 19 nhà làm vang xuất sắc của vùng Puglia, có hương vị gắn liền với các loại trái cây như mận, mứt, anh đào, hòa cùng hương thuốc lá và gia vị nồng nàn. Rượu có chất vang tinh tế, để lại hậu vị lôi cuốn của vani, cacao và cà phê, dễ dàng chinh phục những nhà sành vang khó tính nhất.
Vang Ý Cantina Vierre Primitivo Del Salento
Cantina Vierre Primitivo Del Salento là đứa con tinh thần của “gã khổng lồ” Caviro. Chai vang này được đánh giá là một trong những dòng vang đỏ giá rẻ được ưa chuộng tại thị trường Việt Nam, với hương vị đậm đà của anh đào đen, lan tỏa cùng nét tròn đầy, kết cấu mềm mịn của nồng độ tannin, thích hợp dùng chung với các món thịt đậm đà, món cay hoặc phô mai béo ngậy.
Primitivo và Zinfandel có giống nhau không?
Primitivo và Zinfandel là hai giống nho giống nhau về mặt di truyền. Nếu như Primitivo được trồng chủ yếu ở Ý thì Zinfandel phát triển nhiều nhất ở khu vực Tân thế giới, chủ yếu ở vùng Lodi, Thung lũng Napa, Thung lũng Dry Creek và các vùng bang New York.
Cả hai đều có hương vị đậm đà của trái cây, nhưng rượu vang Primitivo thường mang phong cách mộc mạc, có vị chát tannin cao hơn, trong khi Zinfandel đa dạng với nhiều phong cách khác nhau, đi từ nhẹ nhàng, tươi mát đến đậm đà, phức tạp.
Kết hợp rượu vang Primitivo với món ăn
Rượu vang Primitivo được biết đến với hương vị đậm đà, mạnh mẽ, do đó sẽ rất phù hợp nếu kết hợp nó với các món ăn dưới đây:
- Thịt cừu Puglia nướng
- Cà ri hầm cùng củ cải đường
- Thịt xông khói hầm cùng đậu lăng và rượu
- Tiết canh
- Các món chế biến cùng cà tím Parmesan
- Bít tết kết hợp với men Balsamic
- Thịt cừu hoặc thịt dê om
Hy vọng những thông tin mà QKAWine cung cấp trong bài viết này đã giúp bạn hiểu hơn về giống nho này, đồng thời có thêm sự lựa chọn khi tìm kiếm rượu vang đỏ cho mục đích tiêu dùng của mình.
