Bourgogne được mệnh danh là huyền thoại, nơi những chai rượu vang Pháp tỏa sáng và vươn tầm quốc tế. Những chai vang được sản xuất tại đây không chỉ thu hút thực khách bởi hương vị tinh tế, phức tạp mà còn để lại ấn tượng khó phai nhờ kết cấu tannin mềm mượt và hậu vị day dứt kéo dài. Nếu bạn chưa biết quá nhiều về vùng làm vang Bourgogne, đừng lo, bài viết dưới đây QKAWine sẽ giải đáp giúp bạn.
Vị trí địa lý vùng làm vang Bourgogne
Vùng làm vang Bourgogne, còn được gọi là Burgundy, nằm ở phía đông trung tâm nước Pháp, trải dài dọc theo dãy núi Jura và sông Saône, kéo dài 300 km từ thành phố Dijon ở phía bắc đến thành phố Lyon ở phía nam.
Bourgogne sở hữu 26.500 ha đất trồng, chia làm 1000 vùng rượu khác nhau và vô số vườn nho riêng lẻ với hơn 3.000 nhà sản xuất rượu độc lập, cho ra sản lượng trung bình khoảng 15 triệu thùng mỗi năm.
Lịch sử vùng làm vang Bourgogne
Bourgogne là vùng làm rượu vang lớn, có lịch sử lâu đời xếp thứ 2 tại Pháp, sau Bordeaux. Lịch sử rượu vang của vùng Bourgogne bắt đầu từ thế kỷ I sau Công Nguyên, bởi người Hy Lạp và người La Mã cổ đại đưa nho đến trồng.
Vào khoảng thế kỷ XIII, nghề làm rượu ở Bourgogne phát triển vượt bậc, khi các tu sĩ Cơ Đốc sau nhiều thế kỷ nghiên cứu về thổ nhưỡng trồng nho và kỹ thuật làm rượu, đã phát hiện ra ảnh hưởng của “Terroir” đến sản lượng nho và chất lượng rượu vang.
Nói một cách đơn giản hơn, Terroir là tất cả những gì tạo nên sự đặc trưng cho một loại rượu vang bao gồm: Khí hậu, thổ nhưỡng, địa hình và con người. Điều làm nên điểm độc đáo của Terroir tại vùng làm vang Bourgogne là lớp trầm tích sinh vật biển. Trải qua quá trình kiến tạo địa chất từ hàng triệu năm về trước, những sinh vật biển đã hình thành một lớp trầm tích, hóa thạch dưới lòng đất và đem lại hương vị khác biệt cho rượu vang Bourgogne.
Đến thế kỷ XVIII, rượu vang Bourgogne phủ sóng ở hầu khắp các cửa hàng, quầy bar tại nước Pháp, là đối thủ cạnh tranh đáng gờm của rượu Champagne lúc bấy giờ. Tuy vậy, sự suy thoái kinh tế vào Thế chiến thứ 2 (1930) vẫn gây ảnh hưởng không nhỏ đến sản lượng và khả năng sản xuất vang của vùng.
Mãi đến năm 1950, Bourgogne lấy lại phong độ từ hai bàn tay trắng nhờ kỹ thuật bón phân bằng kali, một loại phân khoáng có tác dụng vượt trội cho sự phát triển của nho, tiếp tục sản xuất và phân phối những chai vang ngon nhất nước Pháp ra thị trường khu vực và quốc tế.
Những tiểu vùng làm vang nổi tiếng tại Bourgogne
Bourgogne có 5 tiểu vùng chính là Chablis, Côte de Nuits, Côte de Beaune, Côte Chalonnaise và Mâconnais, ngoài ra còn có các tiểu vùng nhỏ khác như Grand Auxerrois, Couchois (Chouches) và Châtillonnais.
Chablis
Chablis là khu vực trồng nho đang phát triển, nằm xa nhất về phía Bắc và tách biệt với các vùng còn lại của Bourgogne. Theo ghi chép lịch sử, những trái nho làm rượu đầu tiên được trồng ở Chablis khoảng đầu thế kỷ XII bởi các tu sĩ Cistercian. Trong đó nổi tiếng nhất là giống nho Chardonnay làm ra những chai rượu ngon “nức nở”.
Chablis có dòng sông Serein chảy qua, đồng thời nằm khá gần vùng Champagne nên chịu ảnh hưởng không ít bởi khí hậu khắc nghiệt, sương giá vào mùa xuân, nóng bức vào mùa hè và lạnh giá vào mùa đông của vùng này.
Đất đá vôi “Kimmeridgian” chiếm ưu thế ở đây tương tự vùng Champagne, có khả năng giữ lại độ ấm và phản chiếu nhiệt độ của mặt trời, điều cần thiết ở vùng cực bắc vào mùa đông. Kết cấu của đất cũng tạo điều kiện để nho chín đều và mang lại độ tinh khiết và độ tươi mát nhất định cho rượu vang.
Côte de Nuits
Côte de Nuits giới hạn từ phía nam Dijon đến làng Corgoloin, sở hữu 24 vườn nho Grand Cru và một số bất động sản vườn nho đắt giá nhất thế giới. Rượu vang sản xuất tại đây có 80% là vang đỏ Pinot Noir, 20% là vang trắng Chardonnay và vang hồng.
Các vườn nho Grand Cru tập trung chủ yếu trên sườn phía đông và thung lũng sông Saône, bắt đầu từ làng Gevery Chambertin qua Morey St-Denis đến Vougeot và Vosne Romanée. Mỗi vườn nho có thể có một chủ sở hữu khác nhau do cấu trúc phân lập lại sau Cách mạng Pháp.
Hương vị chủ đạo khi nếm thử một số loại rượu Côte de Nuits Village từ Fixin, Brochon, Premeaux, Comblanchien và Corgoloin là vị nho đen, anh đào, trái cây đỏ, nấm, gia vị và thoang thoảng mùi đất. Vùng Bourgogne cung cấp rượu phân hạng Premier Cru hoàn hảo cho các dịp đặc biệt.
Côte de Beaune
Côte de Beaune là trung tâm sản xuất, làm nên những chai vang tên tuổi của Bourgogne có hương vị khác biệt so với các tiểu vùng khác. Khu vực này bắt đầu giữa Nuits-Saint-Georges và Beaune, kéo dài về phía nam khoảng 25km đến sông Dheune.
Côte de Beaune sở hữu địa hình rộng mở, trập trùng đồi núi tạo điều kiện thích hợp cho việc hình thành các vườn nho. Rượu vang trắng Chardonnay được coi là tuyệt tác ở vùng này với 7 trong số 8 vườn nho Grand Cru (bao gồm Corton, Corton Charlemagne, Montrachet) tập trung sản xuất giống nho này.
Côte Chalonnaise
Côte Chalonnaise là điểm dừng chân tiếp theo mà QKAWine muốn bạn ghé lại trong chuyến hành trình khám phá vùng làm vang Bourgogne. Tiểu vùng nằm giữa thị trấn Chagny và Saint-Vallerin với nhiều ngôi làng sản xuất rượu truyền thống chất lượng.
Đầu tiên là làng Bouzeron nằm ở phía bắc khu vực, phân phối chủ yếu giống nho trắng Aligoté. Những chai vang làm từ Aligoté ở khu vực này mang hương thơm thanh nhẹ của hoa, thoang thoảng chút tươi mát của cam quýt và pha thêm chút sống động của mật ong và đá lửa.
Tiếp theo là ngôi làng Mercurey với truyền thống sản xuất rượu vang lâu đời, nổi tiếng chất với những chai vang đỏ mang kết cấu gỗ sồi đậm đặc, hòa cùng hương thơm của cây cối, hoa quả như Louis Latour Mercurey Rouge 2015 hay Louis Latour Mercurey Rouge 2018.
Các ngôi làng Givry và Montagny chịu sự ảnh hưởng của hơn 13 loại đất cũng là điều kiện tuyệt vời để làm ra những chai rượu đặc trưng, mang hương thơm trái cây chín của dâu tây khô, anh đào, đất, rừng do giống nho Pinot Noirs phản ánh và kết cấu tinh tế cùng độ cấu trúc tannin mịn màng của gỗ sồi.
Mâconnais
Mâconnais là tiểu vùng lớn nhất nằm ở cực nam của của Bourgogne, giữa thị trấn Tournus và St. Veran, đồng thời nằm ngay giao lộ giữa phía bắc và phía nam nước Pháp. Tiểu vùng là nơi góp mặt của nhiều loại nho khác nhau, từ nho trắng Chardonnay cho đến nho đỏ Pinot Noir hay Gamay. Điểm chung của chúng là đều phảng phất hương vị và phong cách Địa Trung Hải.
Trung tâm tiểu vùng là Mâcon-Lugny, được đặt theo tên thị xã tỉnh lỵ của Macon. Vùng chịu ảnh hưởng nhiều bởi khí hậu của Rhone Valley, có nhiệt độ trung bình cao, lượng mưa thấp và đặc biệt có các trận sương giá gây hại cho nho vào mùa xuân.
Về hương vị, các chai vang trắng làm từ giống nho Chardonnay của Bourgogne được người dùng ưa thích bởi hương táo mềm, hương đào đắng và chút chát nhẹ của vị dứa. Ngoài ra, khi thưởng thức, nhà sành vang còn cảm nhận được hương thơm mộc mạc của hoa kim ngân, vỏ cam quýt, mùi thảo mộc, kèm theo cấu trúc rượu chắc chắn, đậm đà.
Đặc điểm chung nhãn chai rượu vang vùng Bourgogne
Điểm qua một vài thông tin về vùng sản xuất và tên gọi của rượu vang, chắc hẳn sẽ rất khó nhớ và khó chọn vì tên gọi của nó đã được hình thành từ hàng trăm năm, mang đặc trưng của nhiều khu vực, nhất là với những người chưa quen với ngôn ngữ và địa dư nước Pháp.
Trên nhãn chai rượu vùng Bourgogne thường có tên nhà sản xuất (tên thương hiệu), trang trại hoặc vườn trồng nho. Chi tiết này có thể được đề cập cụ thể hoặc chỉ đơn thuần đặt chung là Bourgogne mà không nhắc đến bất kỳ địa danh cụ thể nào.
Tên vùng trồng nho cũng là yếu tố quyết định thứ hạng của rượu, tên vùng càng rõ chất lượng và đẳng cấp của rượu càng cao. Bên cạnh đó, phần lớn các chai rượu đến từ Bourgogne đều không đề cập tên nho trên nhãn dán.
Phong cách làm rượu vang vùng Bourgogne
Rượu vang vùng Bourgogne được xếp vào 6 phong cách làm vang chủ yếu là Bourgogne, Bourgogne Aligoté, Bourgogne Grand Ordinaire, Bourgogne Mousseux, Bourgogne Passe-tout-grains và Cremant de Bourgogne. Ngoài ra, các chai rượu mạnh nằm trong một trong hai phong cách riêng biệt là Eau-de-vie de Vin de Bourgogne và Eau-de-vie de Marc de Bourgogne.
Những phong cách trên có thể theo sau tên gọi của tiểu vùng, làng sản xuất hoặc vườn nho cụ thể. Thông thường những chai rượu Bourgogne sẽ hiện rõ màu sắc của giống nho làm nên rượu vang hoặc loại rượu (blanc, rouge hay rose). Riêng với loại vang Bourgogne Tonnerre không đề tên màu sắc vì đây là từ dành riêng cho rượu vang trắng. Hay thuật ngữ “Clairet” chỉ dành để gọi vang hồng nhưng lại ít phổ biến vì mọi người thường gọi là vang Rose hơn.
Các giống nho chủ đạo của vùng làm vang Bourgogne
Vùng làm vang Bourgogne, còn được gọi là Burgundy, nổi tiếng với 4 giống nho chính:
- Chardonnay: Chiếm 51% diện tích trồng nho, mang hương thơm truyền thống của đất khoáng, cỏ thơm, táo, bưởi, đào, vanilla, thoang thoảng mùi bánh mì nướng. Giống nho cho ra màu rượu từ vàng nhạt đến vàng đậm, vị chua vừa, nồng độ cồn cao và ít ngọt.
- Aligoté: Cho ra chất rượu có hương vị tươi mát của dưa leo, nho xanh, thoang thoảng mùi chua nhẹ trong sắc vàng nhạt thanh táo.
- Pinot Noir: Chiếm 39,5% diện tích trồng nho, cho chất vang nổi bật với sắc đỏ ruby, mang hương thơm truyền thống của dâu tây, phúc bồn tử, sơ-ri, hoa, xen lẫn mùi đất ướt, thảo dược và mộc nhĩ.
- Gamay: Giống nho làm nên hương vị rượu thanh tao, tươi mát, phảng phất hương trái cây chín đỏ, chuối, kẹo cao su. Rượu có kết cấu từ nhạt đến đậm vừa, ít chát, chua nhiều.
Phân hạng rượu vang vùng Bourgogne
Phân hạng rượu vang vùng Bourgogne được xác định vào năm 1861, với 4 phân hạng chính được xếp theo thứ tự từ cao đến thấp là Grand Cru, Premier Cru, Village Wine và Regional Wine.
Grand Cru
Grand Cru là phân hạng rượu vang cao nhất của vùng làm vang Bourgogne. Rượu thuộc phân hạng này được sản xuất từ những trái nho đạt chuẩn chất lượng, chọn lọc tại các điền trang của vùng Côte d’Or và phải tuân thủ quy định nghiêm ngặt của AOC.
Số lượng chai vang này khá ít, chỉ chiếm khoảng 2% sản lượng xuất ra mỗi năm, trải qua thời gian ủ tối thiểu là 5-7 năm, tối đa là 15 năm. Đặc biệt, rượu vang có nhãn Grand Cru thì không cần cung cấp thêm tên làng, xã, khu vực sản xuất trên nhãn chai.
Premier Cru
Xếp thứ hai trong phân hạng là Premier Cru. Có 12% trong tổng số rượu vang vùng Bourgogne gắn mác Premier Cru, đây đều là những sản phẩm sở hữu hương vị thơm ngon, cùng chất rượu tuyệt hảo hình thành trong thời gian ủ tối thiểu từ 3-5 năm. Nhãn dán của những chai rượu thuộc phân hạng này thường hiển thị tên của nhà sản xuất, thứ hạng và tên làng.
Village Wine (cấp làng xã)
Rượu vang thuộc phân hạng Village Wine thường sản xuất từ những vựa nho thu hoạch từ nhiều vườn nho khác nhau trong tổng số 42 làng ở Bourgogne. Chúng thường được đặt tên theo tên của các thị trấn gần nơi trồng nho, ví dụ như Beaune, Savigny les Beaune, Auxey-Duresses và Saint-Romain.
Vì một vài lý do mà các vườn nho nằm cạnh vườn thuộc phân hạng Premier Cru chỉ được xếp vào cấp làng xã. Về hương vị, rượu mang nốt hương tươi mới của trái cây, phức hợp nhẹ nhàng với mùi thơm thoang thoảng của gỗ sồi.
Regional Wine (cấp khu vực)
Regional Wine là cấp bậc thấp nhất khi nhắc về phân hạng của vùng làm vang Bourgogne. Rượu thuộc phân hạng này mang tính chất “đa dạng” và “ tùy biến” khi được sản xuất bởi bất kỳ loại nho nào trong khu vực.
Rượu vang thuộc cấp Regional Wine thường có xu hướng dịu nhẹ nhưng lại rất sống động, thích hợp với vai trò rượu vang khai vị. Nếu chúng là vang đỏ thì sẽ được dán nhãn Bourgogne Rouge, vang trắng thì dán nhãn Bourgogne Blanc.
Những chai vang nổi tiếng của vùng Bourgogne
Domaine Leroy Musigny Grand Cru
Domaine Leroy Musigny Grand Cru được đánh giá là một trong số những dòng vang đỏ uy tín chất lượng thuộc phân hạng Grand Cru của vùng Bourgogne. Rượu có nồng độ cồn vừa phải,13,5%, chiết xuất từ 100% giống nho đỏ Pinot Noir, cho ra hương vị đặc trưng của các loại quả chính như anh đào, dâu tây, xen kẽ nốt hương say đắm của đinh hương, gỗ tuyết tùng và thảo mộc.
Domaine De Pallus Cabernet Franc
Domaine De Pallus Cabernet Franc là chai vang đỏ được làm từ giống nho Cabernet Franc. Những trái nho chín sau khi thu hoặc thủ công sẽ được lên men và ủ kín trong thùng gỗ sồi khoảng 6 tháng trước khi đóng chai. Đem đến hương vị tươi mới, mặn nhẹ của các loại trái cây đỏ, đôi lúc người dùng sẽ cảm nhận được hậu vị chát dẻo của tannin cùng nốt hương thanh lịch của tuyết tùng, nguyệt quế.
Domaine de la Romanee-Conti Romanee-Conti Grand Cru
Romanee Conti Grand Cru là “linh hồn” của nhà sản xuất Domaine de la Romanée Conti ở Côte de Nuits, một tiểu vùng làm vang nổi tiếng ở vùng Bourgogne, Pháp. Rượu có nồng độ 13,5%, chiết xuất 100% từ giống nho Pinot Noir thượng hạng, cho ra hương vị độc đáo được các chuyên gia rượu vang hết lời khen ngợi.
Rượu mang nốt hương mềm mại của hoa quả, cuốn theo cảm giác béo ngậy của bơ và hậu vị tròn đầy của mùi gỗ sồi và tannin. Chai vang mang sắc đỏ garnet lấp lánh, được ví như một thiếu nữ thanh lịch, đang vươn mình uyển chuyển một cách nên thơ.
Domaine Georges & Christophe Roumier Musigny Grand Cru
Domaine Georges & Christophe Roumier Musigny Grand Cru được giới hâm mộ đánh giá là một trong những chai vang đắt đỏ bậc nhất thế giới và nằm ở cấp độ cao nhất khi xem xét về chất lượng rượu của vùng làm vang Bourgogne.
Rượu mang hương thơm bùng nổ của trái cây, hòa cùng vị chát nhẹ của tannin và cảm giác êm mượt tựa nhung trên vòm miệng. Rượu cần ít nhất 5-10 năm để hình thành hương vị và giá bán trung bình trên thị trường hiện nay khoảng 27.000 USD, tương đương 687.285.000 VNĐ.
Domaine Leflaive Montrachet Grand Cru
Domaine Leflaive Montrachet Grand Cru là chai vang trắng điển hình, mang nhiều nét đặc trưng riêng biệt của vùng Bourgogne. Rượu là kết tinh hoàn hảo của giống nho trắng Chardonnay, mang hương vị đan xen giữa táo xanh, chanh dây, dứa, xoài và cam. Sở hữu nồng độ cồn hết sức nhẹ nhàng, chỉ 12%, rượu phù hợp với nhiều đối tượng tiêu dùng, đồng thời nó còn là biểu tượng cho niềm tin, sự hy vọng, tỏa sáng không ngừng nhờ sắc vàng óng ả, đầy thu hút.
Trên đây là những chia sẻ của QKAWine về vị trí địa lý, giống nho phổ biến, phong cách sản xuất và một số chai rượu nổi tiếng của vùng làm vang Bourgogne. Hy vọng sau một ít phút đắm mình trong những thông tin mà chúng tôi cung cấp, bạn đã có thêm hiểu biết về “cái nôi” của những chai rượu vang Pháp thượng hạng này.
