Rượu Sake Nhật Bản là một loại đồ uống chứa đựng truyền thống, nghề thủ công và ý nghĩa văn hóa hàng thế kỷ của “xứ sở mặt trời mọc”. Không chỉ dừng lại là một loại rượu truyền thống, Sake chính là tác phẩm nghệ thuật minh chứng cho kỹ thuật khéo léo và thiên nhiên Nhật Bản trong lành, thuần khiết. Bài viết này của QKAWine sẽ đi sâu vào tìm nghệ thuật sản xuất rượu Sake, làm sáng tỏ rượu Sake làm từ gì, bí mật đằng sau những nguyên liệu được lựa chọn cẩn thận góp phần tạo nên hương vị và mùi thơm tinh tế của nó.
Nội dung chính
Nguồn gốc rượu Sake
Rượu Sake là một thức uống truyền thống tuyệt vời, hòa quyện hài hòa giữa gạo, nước, men và sự khéo léo của con người, tạo nên một bản giao hưởng của hương vị, mời gọi chúng ta thưởng thức.
Nguồn gốc của rượu Sake mặc dù vẫn chưa có công bố nghiên cứu chính thức , nhưng các nhà nghiên cứu lịch sử ẩm thực cho rằng Sake bắt nguồn từ khoảng năm 300 trước Công nguyên, vài thế kỷ sau khi nghề trồng lúa nước xuất hiện ở Nhật Bản và là một phần không thể thiếu trong văn hóa Nhật Bản trong suốt chiều dài lịch sử.
Vào thời xa xưa, người Nhật nhai cơm, hạt kê và hạt dẻ, nhổ chúng vào những chiếc bình lớn. Chính nhờ thói quen này, họ tình cờ phát hiện ra sự thay thế nước bọt bằng men và enzyme của nấm. Phát hiện đột phá này đã đặt nền móng cho quy trình sản xuất rượu Sake, sau này trải qua nhiều cải tiến theo thời gian.
Rượu Sake giữ một vị trí quan trọng trong các nghi lễ và nghi lễ truyền thống của Nhật Bản, thường được sử dụng cho mục đích tẩy trần trong các đền chùa. Người Nhật tin rằng việc uống rượu Sake mang lại trải nghiệm tâm linh, đưa con người đến một thế giới khác, thoát khỏi sự hỗn loạn của cuộc sống hàng ngày.Đồ uống này đã trở thành hiện thân cho bản sắc văn hóa và phản ánh truyền thống sâu xa của người Nhật ở xứ sở hoa anh đào.
Rượu Sake làm từ gì? Quy trình sản xuất rượu Sake
Chìa khóa hương vị trong sản xuất Sake là cũng chính là câu trả lời cho rượu Sake làm từ gì: Hai nguyên liệu chủ đạo – gạo và nước. Các nghệ nhân phải cẩn thận tỉ mỉ trong việc lựa chọn giống lúa hoàn hảo gọi là Shuzo Kotekimai hoặc Sakamai. Gạo từ lúa này được trồng đặc biệt để sản xuất rượu Sake, có sự kết hợp độc đáo giữa tinh bột, protein và chất béo ảnh hưởng đến đặc tính và chất lượng của rượu Sake thành phẩm.
Nước cũng là một thành phần quan trọng ảnh hưởng đến hương vị, mùi thơm và chất lượng tổng thể của rượu Sake. Có nguồn gốc từ những vùng thượng nguồn nguyên sơ, nước được sử dụng trong sản xuất rượu Sake sở hữu những đặc tính tinh khiết giúp nâng cao chất lượng rượu với hàm lượng khoáng chất, độ pH và đặc tính lọc tự nhiên.
Ngoài ra, men Koji cũng đóng góp nên quá trình tạo Sake – thực hiện biến đổi gạo và nước thành Sake. Koji là một loại vi sinh vật được trồng trên gạo hấp, enzyme hóa chuyển tinh bột thành đường có thể lên men. Bước này rất quan trọng, được thực hiện một cách tỉ mỉ, Koji được nuôi dưỡng cẩn thận trong môi trường thuận lợi cho phát triển và thực hiện biến đổi.
Để bắt đầu quá trình sản xuất rượu Sake, các hạt gạo phải trải qua quy trình nghiền tỉ mỉ để tách ra phần lõi giàu tinh bột ở giữa, đồng thời loại bỏ các lớp bên ngoài chứa chất béo và protein. Gạo sẽ được vo kỹ và ngâm trong một khoảng thời gian trước khi nấu chín.
Tiếp theo, đem lên men gạo với nấm Koji. Quá trình lên men này kéo dài khoảng 35 đến 48 giờ, dẫn đến sự phân hủy tinh bột và chuyển hóa thành đường – một yếu tố thiết yếu cho quá trình lên men.
Nhiệt độ và độ ẩm trong hầm rượu Sake được theo dõi và điều chỉnh tỉ mỉ cứ sau 3 đến 4 lần để đảm bảo sản xuất ra một mẻ rượu Sake tràn ngập hương vị mê hoặc.
Giai đoạn tiếp theo liên quan đến quá trình thúc đẩy lên men tiếp theo để nâng cao hương vị của rượu Sake, bao gồm:
- Lên men Moto trong khoảng thời gian từ 14 đến 28 ngày: Pha trộn của nấm Koji, men, gạo nấu chín và nước tạo thành Moto, bắt đầu quá trình lên men.
- Quá trình lên men Moromi kéo dài 18 đến 32 ngày: Moto được kết hợp liên tục theo ba giai đoạn với thêm nấm Koji, cơm nấu chín và một lượng nhỏ nước trong khoảng thời gian bốn ngày.
Sau khi hoàn thành các giai đoạn lên men phức tạp này, rượu Sake thô được ép và chia thành hai loại riêng biệt: Seishu, loại rượu Sake trắng nguyên chất và trong, và Sakesu, loại rượu Sake trắng có cặn. Tùy thuộc vào sở thích của các nhà sản xuất, rượu Sake có thể được lọc bằng than bột tinh chế hoặc không lọc, để giữ được hương vị tự nhiên và khác biệt.
Cuối cùng, các chai rượu Sake phải trải qua quá trình lão hóa chuyên dụng, để hương vị chín và nở rộ trước khi chúng được phân phối và xuất khẩu trên toàn cầu.
Nồng độ cồn và hương vị rượu Sake
Không giống như các loại rượu chưng cất hoặc rượu mạnh như Soju hay Whisky, Sake tuân theo phương pháp sản xuất giống như bia, dẫn đến nồng độ cồn nhẹ và dễ tiếp cận hơn, dao động từ 13% đến 17%. Nồng độ khá nhẹ nhàng này làm cho Sake trở thành một lựa chọn hấp dẫn, không chỉ đối với phụ nữ mà còn đối với nhiều người đang tìm kiếm trải nghiệm uống rượu mượt mà và dễ uống, không đem lại cảm giác bị say, mệt mỏi hoặc chóng mặt.
Hương vị của Sake theo nồng độ cồn cũng được chia thành nhiều dòng khác nhau:
- Những loại Sake nhẹ có rất nhiều hương vị tinh tế và trang nhã. Rượu Sake có nồng độ cồn khoảng 13% mang lại trải nghiệm nhẹ nhàng và sảng khoái, thường có hương hoa và trái cây tinh tế; để lại cảm giác trẻ hóa và thuần khiết.
- Khi nồng độ cồn tăng lên mức trung bình, khoảng 15%, rượu Sake sẽ mang đến hương vị đậm đà hơn. Ở đây, khi thưởng thức có thể bắt gặp các loại Sake có đặc tính trái cây rõ rệt hơn, từ trái cây nhiệt đới đến cam quýt và dưa; cân bằng hài hòa giữa vị ngọt và vị chua, kích thích vị giác bằng đặc tính sống động.
- Rượu Sake có nồng độ cồn khoảng 17% trở lên mang lại trải nghiệm hương vị đậm đà và mạnh mẽ hơn. Với vị umami chủ đạo, những loại Sake này mang đến độ sâu và độ phức tạp làm say đắm khẩu vị nhờ những nốt hương đất, nấm và chút caramel hoặc các loại hạt, đọng lại trên lưỡi rất lâu sau mỗi ngụm.
Phân loại rượu Sake
Rượu Sake, với tính linh hoạt và phức tạp, bao gồm nhiều cấp độ quyết định hương vị và đặc tính của nó. Dưới đây là các cấp độ chính của rượu Sake và những hương vị quyến rũ đằng sau mỗi cấp độ ấy mang lại cho Sake:
- Daiginjo: Đây là đỉnh cao của rượu Sake với hương vị trái cây nhẹ nhàng và tinh tế. Daiginjo đại diện chất lượng xuất sắc của Sake; được tạo ra bằng cách sử dụng gạo đã được đánh bóng một cách tỉ mỉ, chỉ để lại 60%.
- Ginjo: Loại Sake này được biết đến với hương thơm quyến rũ và hương vị nhẹ nhàng tinh khiết; được làm bằng gạo đã trải qua quá trình đánh bóng tạo ra 40% gạo xay nhuyễn, có hương hoa và trái cây đầy mê hoặc.
- Junmai: Đây là một loại rượu cổ điển và đa năng được biết đến với hương vị hơi mạnh và mùi thơm nhẹ. Rượu Sake Junmai được làm bằng gạo đã được xay đến khoảng 30%, mang lại hương vị đậm đà hơn.
- Honjozo: Honjozo một loại Sake nổi tiếng vì vị nhẹ và hương thơm thanh mát. Honjozo Sake được tạo ra bằng cách sử dụng gạo đã được xay đến 70%, tạo nên sự cân bằng giữa hương vị và cũng có mức giá cả phải chăng.
Văn hóa thưởng thức rượu Sake Nhật Bản
Nghệ thuật thưởng thức rượu Sake Nhật Bản là một nét văn hóa quốc dân được trân trọng. Có sự khác biệt thú vị trong văn hóa Sake giữa nữ và nam. Rượu Sake nữ, được làm từ nước mềm, mang lại hương vị dịu nhẹ phù hợp với nhiều khẩu vị. Rượu Sake nam được làm từ nước cứng, giàu muối canxi và magie, tạo ra vị hơi đắng làm tăng thêm độ phức tạp cho hương vị.
Để thưởng thức hương vị phức tạp của rượu Sake, người Nhật đã hoàn thiện văn hóa thưởng thức mang tính nghi thức trong việc tiêu thụ rượu Sake. Người sành rượu sẽ nhấp một ngụm nhỏ rượu Sake, để chất lỏng tan trên đầu lưỡi và nhẹ nhàng cảm nhận. Hít mùi thơm từ từ, để hương thơm hòa quyện với cảm nhận trong vị giác. Cuối cùng, chầm chậm nuốt xuống và thưởng thức những nốt hương đọng lại trên vị giác.
Rượu Sake cần được bảo quản thích hợp để duy trì chất lượng. Để đảm bảo độ tươi và hương vị tối ưu, rượu Sake nên được bảo quản ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Sake được thưởng thức tốt nhất trong vòng một năm kể từ khi đóng chai, mang lại độ tinh khiết và tính toàn vẹn tối đa của hương vị.
Lợi ích của rượu Sake
Sake là một loại đồ uống được yêu thích ở Nhật Bản trong nhiều thế kỷ không chỉ vì hương vị tinh tế và ý nghĩa văn hóa mà còn nhờ vào vô số lợi ích mà nó mang lại vượt xa lĩnh vực đồ uống đơn thuần.
- Làm đẹp: Quá trình lên men tự nhiên của rượu Sake tạo ra một hợp chất gọi là axit kojic, nổi tiếng với đặc tính làm sáng và làm sáng da. Kết hợp rượu Sake vào quy trình chăm sóc da có thể giúp làm giảm sự xuất hiện của các đốm đen, nếp nhăn và màu da không đồng đều, mang lại làn da rạng rỡ và trẻ trung vượt thời gian.
- Phòng ngừa bệnh và nâng cao sức khỏe: Rượu Sake còn có đặc tính kháng khuẩn và kháng nấm, là một phương thuốc tự nhiên tuyệt vời cho nhiều loại bệnh khác nhau. Theo truyền thống, lượng cồn của Sake có tác dụng làm sạch vết thương và ngăn ngừa nhiễm trùng. Khi tiêu thụ ở mức độ vừa phải, rượu Sake cũng cải thiện sức khỏe tim mạch, tăng cường trao đổi chất và tăng cường tiêu hóa.
- Nguyên liệu trong nấu ăn: Sake có thể dùng như một loại nguyên liệu ẩm thực nổi bật, mang đến cho các món ăn nhiều lớp hương vị phức tạp. Nhờ quá trình lên men độc đáo, Sake mang đến vị umami đặc biệt cho các món ăn, nâng cao và tạo ra sự cân bằng hài hòa giữa các hương vị; tạo thêm độ đậm đà, kích thích vị giác và để lại ấn tượng lâu dài trong miệng.
- Nguyên liệu pha chế: Tính linh hoạt của rượu Sake còn được sử dụng để làm thành phần trong cocktail, tăng thêm sắc thái phức tạp và nét sang trọng cho thức uống pha chế theo khả năng sáng tạo đa dạng của mỗi người.
- Nâng cao tình cảm và mối quan hệ: Sake còn sở hữu ý nghĩa văn hóa, đóng vai trò như một chất xúc tác để kết nối với xã hội, nuôi dưỡng ý thức cộng đồng. Ở Nhật Bản, hành động chia sẻ rượu Sake thúc đẩy sự hòa hợp và tình bạn thân thiết – khi bạn bè và những người thân yêu cùng nhau kỷ niệm những khoảnh khắc trong cuộc sống trên bàn nhậu.
Cách dùng rượu Sake
Rượu Sake vốn đã có hương vị tuyệt vời và tính linh hoạt trong quá trình thưởng thức. Tuy nhiên để cảm nhận được đỉnh cao và nguyên bản nhất đặc tính cũng như mùi vị Sake, cần lưu ý về nghệ thuật dùng rượu Sake bao gồm kết hợp món ăn và nhiệt độ thưởng thức:
Nên dùng rượu Sake với món ăn gì?
Chìa khóa để kết hợp rượu Sake thành công nằm ở việc cân bằng hương vị đậm đà giữa món ăn và đồ uống. Các loại Sake nhẹ và tinh tế kết hợp tốt nhất với các món ăn nhẹ hơn, làm nổi bật sắc thái tinh tế, các loại Sake đậm đà và mạnh mẽ phù hợp với các món ăn ngon có nhiều hương vị hơn mà vẫn không bị lấn át.
Đối với những ai muốn trải nghiệm ẩm thực Nhật Bản đích thực, dùng rượu Sake với các món ăn truyền thống như sushi và sashimi là cách kết hợp nguyên bản nhất. Chất lượng rượu Sake sạch sẽ và thuần khiết làm nổi bật hương vị tinh tế của cá, độ axit nhẹ của rượu cắt giảm vị đậm đà của nước tương và wasabi, tạo ra một hương vị vừa phải và thú vị, để lại ấn tượng lâu dài. Không chỉ với món ăn truyền thống Nhật Bản, Sake còn thể hiện tính linh hoạt khi kết hợp với nhiều nền ẩm thực khác nhau như cà ri Thái thơm và cay nồng hay ẩm thực Ấn Độ nhiều gia vị.
Rượu Sake cũng có thể dùng cho cả các món ăn nhẹ và đậm vị, kết hợp một cách trang nhã với các món salad, hải sản và rau nướng tinh tế, đồng thời cũng tỏa sáng khi dùng cùng các loại thịt béo và béo, pho mát và món tráng miệng làm từ socola.
Nên dùng rượu Sake ở nhiệt độ nào?
Sake, không giống như nhiều loại đồ uống có cồn khác, mang đến sự linh hoạt độc đáo trong cách thưởng thức. Nó có thể được thưởng thức lạnh, ấm, ở nhiệt độ phòng hoặc với đá, mỗi phương pháp tạo ra một cảm giác khác biệt khi dùng. Việc lựa chọn nhiệt độ uống Sake thường bị ảnh hưởng bởi mùa, Sake làm ấm được ưa chuộng trong những tháng mát mẻ, rượu Sake lạnh mang đến sự sảng khoái trong cái nóng của mùa hè.
Khi rượu Sake được hâm nóng, theo truyền thống, nó được bảo quản và phục vụ trong các bình gốm nhỏ gọi là Tokkuri. Những chiếc bình này được thiết kế để giữ nhiệt, đảm bảo mỗi ngụm rượu Sake ấm đều được thưởng thức ở nhiệt độ hoàn hảo. Kèm theo Tokkuri là những chiếc cốc nhỏ gọi là Choko, phục vụ các khẩu phần Soju ở mức độ kiểm soát để trải nghiệm uống rượu Sake chậm rãi và từ tốn.
Có hai phong cách nhiệt độ chính khi thưởng thức Sake mang lại những trải nghiệm khác biệt là ‘hiya’ và ‘atsukan’. Hiya là phong cách lạnh, sử dụng nhiệt độ lạnh hơn, giúp tăng cường hương vị và mùi thơm sảng khoái; bảo quản cả tokkuri và ochoko trong tủ lạnh. Atsukan đun nóng rượu Sake một cách tinh tế trong tokkuri, đặt trong nước nóng; thể hiện sự thoải mái và độ sâu của hương vị gợi nhớ đến những buổi tụ tập ấm cúng.
So sánh rượu Sake và rượu vang
Trong thế giới của những người sành rượu, rượu Sake và rượu vang chiếm giữ vị trí quan trọng, làm nổi bật nguồn gốc văn hóa độc đáo và những đặc điểm riêng biệt của chúng. Đều là đồ uống có cồn lên men, cả rượu Sake và rượu vang đều có sức hấp dẫn mê hoặc. Chất lượng của hai loại rượu này đều được hình thành bởi kết hợp từ nhiều yếu tố, từ nguyên liệu sản xuất đến trình độ chuyên môn của những người thợ thủ công.
Sake và rượu vang còn có những điểm khác biệt tạo nên dấu ấn trong lòng giới mộ điệu, bao gồm:
- Về nồng độ cồn, rượu Sake, với tính chất nhẹ nhàng, có nồng độ cồn dao động từ 8% đến 20%, mức trung bình khoảng 15% đến 16%. Rượu vang có nồng độ ở mức thường từ 12% đến 15%, tạo nên sự tinh tế trong đặc tính của rượu.
- Rượu Sake lan tỏa các nốt hương dịu dàng của caramel, các loại hạt và trái cây hòa quyện vào nhau, mang đến trải nghiệm khứu giác nhẹ nhàng hơn. Ngược lại, rượu vang thể hiện nhiều loại hương thơm phong phú hơn, quyến rũ các giác quan bằng hương hoa tinh tế như hoa hồng, cam quýt, hoa tím và hoa oải hương, gợi lên hình ảnh những vườn nho ngập nắng.
- Như đã trình bày kỹ trong phần rượu Sake làm từ gì ở trên, chủ yếu Sake được làm từ nước và gạo tuyển chọn, mang lại hương vị cân bằng và nhẹ nhàng; chứa ít axit hơn rượu vang, khi uống êm dịu và hài hòa với mỗi ngụm. Đặc tính của rượu vang được hình thành bởi chính trái nho, nên độ lượng axit cao hơn, mang lại cảm giác uống nồng nàn và sảng khoái.
- Chất lượng từ nguyên liệu của rượu vang ảnh hưởng mạnh mẽ đến sản phẩm cuối cùng. Năm thu hoạch nho đóng một vai trò quan trọng để quyết định đặc tính hương vị độc đáo của rượu vang. Còn ở Sake, chất lượng gạo mỗi năm ít ảnh hưởng hơn mà phụ thuộc nhiều vào kỹ thuật sản xuất.
Lời kết
Nghệ thuật sản xuất rượu Sake Nhật Bản luôn quyến rũ những người đam mê rượu bởi sự phức tạp và tôn kính trong quá trình chế tác nên loại thức uống đầy tinh tế này. Trong bài viết trên, QKAWine đã đi sâu vào khám phá cho câu hỏi rượu Sake làm từ gì, đi tìm chìa khóa thật sự đem đến đỉnh cao cho dòng rượu gạo truyền thống này. Hy vọng với kiến thức trong bài viết sẽ giúp ích cho bạn đọc!
