Lịch sử hình thành whisky Nhật Bản từ những ngày đầu đến hiện đại

Lịch sử hình thành whisky Nhật Bản bắt đầu vào đầu thế kỷ hai mươi, khi người Nhật lần đầu tiếp xúc với kỹ thuật chưng cất hiện đại. Sự kiện quan trọng nhất là khi Masataka Taketsuru sang Scotland học nghề và mang kiến thức về Nhật Bản. Sau đó, nhà máy Yamazaki được thành lập và đặt nền móng cho ngành whisky Nhật. Trải qua nhiều thập kỷ phát triển, whisky Nhật hiện nay đã trở thành một trong những dòng rượu whisky được đánh giá cao nhất thế giới.

Whisky Nhật ngày càng phổ biến, những chai Yamazaki, Hibiki hay Nikka liên tục xuất hiện trong danh sách giải thưởng quốc tế, thậm chí cạnh tranh trực tiếp với những dòng whisky danh tiếng đến từ Scotland. Tuy nhiên, để whisky Nhật Bản đạt đến vị thế này là cả một hành trình dài của học hỏi, thử nghiệm, kiên trì và đổi mới. Ngành whisky tại Nhật không xuất hiện sớm mà hình thành chậm hơn nhiều so với các quốc gia khác. Chính điều đó khiến lịch sử của nó trở nên thú vị hơn, bởi sự trỗi dậy mạnh mẽ từ một nền công nghiệp trẻ đến một biểu tượng toàn cầu.

Khi tìm hiểu lịch sử hình thành whisky Nhật Bản, bạn sẽ thấy rõ sự kết hợp giữa tinh thần kỷ luật, triết lý hài hòa của người Nhật và những kiến thức nền tảng từ Scotland, nơi whisky ra đời. Whisky Nhật được dựng lên từ sự quan sát tỉ mỉ, từ khát vọng tạo ra thức uống phản ánh văn hóa Nhật và từ sự nỗ lực không ngừng của những con người xem whisky như một di sản. Bài viết này sẽ đưa bạn lần theo từng giai đoạn quan trọng trong lịch sử hình thành whisky Nhật Bản, từ những bước đi đầu tiên cho đến thời kỳ hiện đại khi whisky Nhật được tôn vinh khắp thế giới.

Nội dung cùng chủ đề:

• Tinh thần “wa” trong whisky Nhật: Hài hòa trong từng giọt rượu
• Ảnh hưởng của Scotland đến whisky Nhật: Học hỏi và sáng tạo
• Văn hóa thưởng thức whisky Nhật: Highball, mizuwari và oyuwari là gì?

1. Giai đoạn tiếp xúc và nền móng đầu tiên của whisky Nhật Bản

Whisky xuất hiện tại Nhật Bản lần đầu vào cuối thế kỷ mười chín, khi các thương nhân phương Tây mang theo những chai whisky Scotland đến Nhật trong thời kỳ mở cửa. Người Nhật ngay lập tức bị thu hút bởi cấu trúc hương vị đầy chiều sâu của rượu whisky, nhưng họ chưa có công nghệ chưng cất để tự sản xuất. Những nỗ lực mô phỏng whisky phương Tây trong giai đoạn này đều không đạt kết quả tốt vì thiếu kiến thức và không có thiết bị chuyên dụng.

Mặc dù vậy, giai đoạn này vẫn đóng vai trò nền móng quan trọng. Nó tạo ra khát vọng tự chủ sản xuất whisky trong tương lai và khơi gợi mong muốn tạo ra một thức uống mang bản sắc riêng.

Vì sao Nhật Bản khao khát tự sản xuất whisky?

Nhật Bản thời kỳ Minh Trị theo đuổi sự hiện đại hóa và mong muốn làm chủ các kỹ nghệ phương Tây. Whisky là một phần của văn hóa Tây phương mà người Nhật rất tôn trọng. Việc tự mình sản xuất whisky không chỉ thể hiện sự tiến bộ mà còn cho phép họ tạo ra phong cách phù hợp khẩu vị Nhật Bản. Đây là khởi điểm giúp whisky Nhật có cơ hội phát triển trong những thập kỷ sau đó.

2. Masataka Taketsuru và hành trình học nghề tại Scotland

Nhắc đến lịch sử hình thành whisky Nhật Bản, không thể không nhắc đến Masataka Taketsuru, người được xem là cha đẻ của whisky Nhật. Ông sinh ra trong một gia đình làm nghề sản xuất rượu sake, vì vậy việc tiếp cận kỹ thuật chưng cất không quá xa lạ. Tuy nhiên, để tạo ra whisky đúng nghĩa, ông cần phải học ở nơi whisky phát triển mạnh nhất, đó là Scotland.

Năm 1918, Taketsuru lên đường sang Scotland và theo học tại hai nhà chưng cất Longmorn và Hazelburn. Trong suốt thời gian này, ông tiếp thu toàn bộ kiến thức về lên men, chưng cất, thùng ủ và kỹ thuật vận hành nhà máy whisky. Điều quan trọng hơn cả là ông ghi chép cẩn thận mọi quy trình vào cuốn nhật ký của mình.

Nhật ký Taketsuru và ý nghĩa lịch sử

Cuốn nhật ký này hôm nay được xem là tài liệu nền tảng cho ngành whisky Nhật. Nó chứa đầy đủ chi tiết kỹ thuật mà không nhà chưng cất Nhật nào thời điểm đó có được. Những ghi chép của Taketsuru giúp Nhật Bản rút ngắn hàng chục năm thử nghiệm và đặt nền móng kiến thức để phát triển whisky theo tiêu chuẩn Scotland.

3. Sự ra đời của nhà máy Yamazaki và ngành whisky Nhật hiện đại

Sau khi trở về Nhật, Taketsuru gặp Shinjirō Torii, người sáng lập Suntory. Torii có tầm nhìn xây dựng ngành whisky Nhật Bản nhưng cần một chuyên gia kỹ thuật để hiện thực hóa giấc mơ đó. Sự kết hợp giữa Torii và Taketsuru đã tạo ra bước ngoặt lớn nhất trong lịch sử whisky Nhật.

Năm 1923, nhà máy Yamazaki được xây dựng tại vùng núi giữa Kyoto và Osaka. Đây được xem là nơi hoàn hảo cho việc chưng cất whisky nhờ khí hậu ẩm, nguồn nước mềm và thiên nhiên bao quanh.

Lô whisky đầu tiên của Nhật Bản ra đời sau khi nhà máy Yamazaki đi vào hoạt động. Dù chưa được thị trường đón nhận ngay vì hương vị còn quá mạnh so với khẩu vị người Nhật lúc bấy giờ, nhưng đây là bước đầu tiên đánh dấu sự khai sinh của ngành whisky Nhật hiện đại.

Vai trò của Suntory trong việc định hình whisky Nhật

Suntory kiên trì theo đuổi phong cách whisky tinh tế, mượt và hài hòa. Phong cách này ngày càng hoàn thiện qua nhiều thập kỷ, giúp Yamazaki trở thành một trong những thương hiệu whisky được yêu thích nhất thế giới. Những dòng whisky trẻ như Kakubin hay dòng cao cấp như Hibiki đều được Suntory phát triển dựa trên triết lý này.

4. Sự hình thành của Nikka và sự phân hóa hai triết lý Nhật và Scotland

Sau nhiều năm gắn bó cùng Suntory, Masataka Taketsuru bắt đầu nhận ra rằng triết lý làm whisky của mình khác với định hướng của Shinjirō Torii. Nếu Suntory muốn tạo ra whisky nhẹ nhàng, tinh tế và phù hợp khẩu vị đại chúng của người Nhật, thì Taketsuru lại mong muốn whisky đậm đà hơn, gần với phong cách Scotland truyền thống. Sự khác biệt này đưa ông đến quyết định quan trọng trong lịch sử hình thành whisky Nhật Bản.

Năm 1934, Taketsuru rời Suntory và thành lập Nikka Whisky tại Yoichi, Hokkaido. Quyết định lựa chọn Yoichi không phải ngẫu nhiên. Ông tin rằng khí hậu lạnh, khô và sự hiện diện của gió biển tại Hokkaido giống với những vùng ven biển Scotland. Điều này sẽ giúp ông tái hiện phong cách whisky Scotland với độ mạnh, độ sâu và sắc thái khói rõ rệt hơn.

Từ đây, whisky Nhật phát triển theo hai triết lý đối lập nhưng bổ trợ cho nhau:

• Suntory theo đuổi sự hài hòa và nhẹ nhàng.
• Nikka theo đuổi phong cách mạnh mẽ và đậm chất Scotland.

Sự phân hóa này tạo nên nền tảng quan trọng giúp whisky Nhật phát triển với nhiều sắc thái, mang đến sự đa dạng hiếm có trong thế giới rượu whisky.

Yoichi và bản sắc mạnh mẽ của Taketsuru

Tại Yoichi, Nikka áp dụng phương pháp đun nồi chưng cất bằng than củi, giống kỹ thuật cổ điển từng được Taketsuru học tại Scotland. Phương pháp này tạo ra hương khói tự nhiên và vị sâu mạnh, trở thành dấu ấn đặc trưng của Nikka.

Khí hậu lạnh và gió biển giúp rượu lão hóa chậm hơn. Hương vị từ Yoichi thường mang tính cá tính, sâu và giàu cảm xúc, là đối trọng hoàn hảo với phong cách mềm mại của Suntory.

Nikka Yoichi và Nikka Miyagikyo về sau giúp whisky Nhật không chỉ được giới thiệu ra thế giới mà còn được công nhận là một trong những trường phái whisky có bản sắc riêng.

5. Giai đoạn khủng hoảng và hồi sinh của whisky Nhật

Dù có nền tảng tốt, whisky Nhật vẫn phải đối mặt với một giai đoạn khủng hoảng kéo dài. Từ cuối thập niên 80 đến đầu 2000, nhu cầu whisky tại Nhật Bản giảm mạnh. Người trẻ chuyển sang chuộng rượu nhẹ hơn và đồ uống pha sẵn. Cả Suntory và Nikka buộc phải thu hẹp quy mô sản xuất, đóng cửa một số cơ sở và ngưng sản xuất nhiều dòng whisky lâu năm.

Thời kỳ này được xem là giai đoạn khó khăn nhất trong lịch sử hình thành whisky Nhật Bản, vì nhiều thùng rượu cũ bị bỏ lỡ cơ hội ủ dài hạn. Nếu không có sự kiên trì từ các nhà chưng cất, whisky Nhật có thể đã biến mất khỏi thị trường toàn cầu.

Bước ngoặt với giải thưởng quốc tế

Bước ngoặt xuất hiện vào năm 2001, khi Nikka Yoichi 10 được bình chọn là whisky ngon nhất thế giới tại một cuộc thi quốc tế. Sự kiện này ngay lập tức giúp whisky Nhật trở lại bản đồ whisky thế giới.

Sau đó, loạt giải thưởng dành cho Yamazaki Sherry Cask, Hibiki 21, Hakushu và nhiều phiên bản khác đã đưa whisky Nhật bước vào kỷ nguyên hồi sinh. Nhu cầu tăng mạnh khiến whisky Nhật trở nên khan hiếm, đặc biệt là các dòng lâu năm.

Thời kỳ hồi sinh không chỉ giúp ngành phát triển về thị trường mà còn mở ra cánh cửa cho sự ra đời của những thương hiệu whisky thủ công mới.

6. Whisky Nhật trong thời kỳ hiện đại và sự phát triển mạnh mẽ

Từ năm 2010 đến nay, whisky Nhật bước vào giai đoạn phát triển mạnh nhất trong lịch sử. Cả hai nhà chưng cất lớn là Suntory và Nikka đều mở rộng cơ sở, đầu tư vào thùng ủ mới và phát triển thêm nhiều dòng sản phẩm cao cấp.

Các nhà máy mới như Chichibu, Mars Shinshu, Mars Tsunuki, Nagahama và Kanosuke xuất hiện, mang đến làn gió sáng tạo cho ngành whisky Nhật. Những nhà máy này thường áp dụng phương pháp thủ công, thử nghiệm nhiều thùng ủ độc đáo như Mizunara, sherry, bourbon hay thùng bia IPA để tạo hương vị mới.

Whisky Nhật không còn chỉ là sản phẩm nội địa mà đã trở thành biểu tượng quốc tế. Việc whisky Nhật được giới sưu tầm ưu tiên săn tìm chứng minh sức ảnh hưởng ngày càng lớn của ngành trên toàn cầu.

Tương lai của whisky Nhật Bản

Tương lai của whisky Nhật được dự đoán sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ nhờ ba yếu tố quan trọng:

• Sự sáng tạo trong thùng ủ và phương pháp lão hóa.
• Việc mở rộng sản xuất từ những nhà máy trẻ nhưng giàu tiềm năng.
• Sự quan tâm của thị trường quốc tế dành cho phong cách whisky tinh tế của Nhật.

Không chỉ vậy, các quy định pháp lý mới về Japanese Whisky đang giúp thị trường minh bạch hơn, bảo vệ chất lượng và uy tín của whisky Nhật trên toàn cầu.

Whisky Nhật đã đi một hành trình dài, từ thời kỳ học hỏi tại Scotland cho đến vị thế là một trong những trường phái whisky được yêu thích nhất. Đây không chỉ là câu chuyện của rượu mà còn là câu chuyện của văn hóa, của sự kiên trì và của tinh thần Nhật Bản.

Nhìn lại lịch sử hình thành whisky Nhật Bản, chúng ta có thể thấy rõ hành trình phát triển ngoạn mục của ngành whisky trẻ nhưng đầy sức sống này. Từ những ghi chép ban đầu của Taketsuru cho đến sự lớn mạnh của Suntory và Nikka, whisky Nhật đã chuyển mình từ học hỏi đến sáng tạo, từ theo sau đến dẫn đầu.

Ngày nay, whisky Nhật không chỉ được đánh giá cao mà còn được xem như biểu tượng của sự tinh tế, kỹ thuật và triết lý hài hòa đặc trưng của Nhật Bản. Dù bạn là người mới hay người yêu whisky lâu năm, whisky Nhật chắc chắn là một trong những thế giới rượu đáng để khám phá.

Nếu bạn muốn tìm những chai whisky Nhật chính hãng hoặc muốn hiểu thêm về các thương hiệu nổi tiếng, hãy ghé rượu ngoại QKAWine để được tư vấn chi tiết.